Trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ, các chiêu trò lừa đảo qua điện thoại ngày càng trở nên tinh vi và khó lường, gây ra không ít phiền toái và thiệt hại cho người dùng. Từ những cuộc gọi đòi nợ giả mạo, thông báo trúng thưởng vô lý đến các yêu cầu chuyển khoản khẩn cấp, tất cả đều nhắm vào sự mất cảnh giác của chúng ta. Với vai trò là một chuyên gia tại Khoa Học Công Nghệ .NET, chúng tôi hiểu rõ những lo ngại này. May mắn thay, có nhiều cách đơn giản nhưng hiệu quả để bạn có thể tự bảo vệ mình khỏi “bão” cuộc gọi rác và lừa đảo. Bài viết này sẽ chia sẻ 4 mẹo thực tế, đã được kiểm chứng, giúp bạn chủ động kiểm soát điện thoại và bảo vệ thông tin cá nhân của mình.
1. Sử dụng ứng dụng định danh và chặn cuộc gọi rác hiệu quả
Một trong những giải pháp hàng đầu để đối phó với cuộc gọi rác và lừa đảo là tận dụng sức mạnh của các ứng dụng nhận diện và chặn cuộc gọi. Các ứng dụng như Truecaller, Hiya hay RoboKiller được thiết kế để nhận diện các số điện thoại lạ, đặc biệt là những số đã bị báo cáo là spam hoặc lừa đảo bởi cộng đồng người dùng. Đây là công cụ đắc lực giúp bạn nhanh chóng sàng lọc cuộc gọi đến và tránh những phiền toái không đáng có.
Danh sách cuộc gọi trong Truecaller hiển thị các số lừa đảo đã bị chặn.
Với Truecaller, khi một số lạ gọi đến, ứng dụng sẽ ngay lập tức đối chiếu số đó với cơ sở dữ liệu khổng lồ của mình. Nếu số này nằm trong danh sách đen hoặc đã bị nhiều người dùng khác báo cáo là spam, bạn sẽ nhận được cảnh báo tức thì, thường là “Số lừa đảo tiềm năng” hoặc “Tiếp thị qua điện thoại”. Sự cảnh báo kịp thời này giúp bạn quyết định có nên bắt máy hay bỏ qua, tiết kiệm thời gian và giảm thiểu rủi ro tương tác với kẻ lừa đảo. Đặc biệt, việc chặn và báo cáo số điện thoại lừa đảo không chỉ bảo vệ bạn mà còn đóng góp vào hệ thống dữ liệu chung, giúp cộng đồng người dùng khác cũng được an toàn. Mặc dù không có ứng dụng nào tuyệt đối 100%, nhưng Truecaller đã giúp tôi giảm đáng kể số lượng cuộc gọi không mong muốn.
2. Tận dụng Chế độ Không làm phiền (Do Not Disturb – DND)
Chế độ Không làm phiền (DND) là một tính năng mạnh mẽ có sẵn trên hầu hết các điện thoại thông minh hiện nay, giúp bạn kiểm soát hoàn toàn các thông báo và cuộc gọi đến. Khi được kích hoạt, DND sẽ tự động tắt tiếng tất cả cuộc gọi, tin nhắn và thông báo, trừ những số đã được bạn thêm vào danh sách liên hệ yêu thích hoặc ưu tiên. Đây là một cách tuyệt vời để tránh xa cuộc gọi rác trong những khoảng thời gian bạn cần tập trung, nghỉ ngơi, hoặc đơn giản là không muốn bị làm phiền.
Giao diện chính cài đặt chế độ Không làm phiền (DND) trên điện thoại.
Bạn có thể tùy chỉnh cài đặt DND trên cả iOS và Android để phù hợp với nhu cầu sử dụng của mình. Ví dụ, bạn có thể thiết lập DND chỉ cho phép các cuộc gọi từ danh bạ cá nhân của bạn đi qua, hoặc cho phép cuộc gọi lặp lại (nếu có ai đó gọi hai lần liên tiếp, điều này thường chỉ xảy ra trong trường hợp khẩn cấp).
Cài đặt chế độ Không làm phiền hiển thị tùy chọn cho phép cuộc gọi từ danh bạ.
Tuy nhiên, điều quan trọng là bạn cần nhớ tắt DND khi đang mong đợi một cuộc gọi quan trọng từ một số lạ, chẳng hạn như từ dịch vụ giao hàng, ngân hàng, hoặc một liên hệ mới. Bằng cách sử dụng DND một cách linh hoạt, bạn có thể vừa tận hưởng sự yên tĩnh, vừa không bỏ lỡ những cuộc gọi thực sự cần thiết.
3. Sàng lọc cuộc gọi bằng tin nhắn trả lời nhanh thông minh
Trong những trường hợp bạn không chắc chắn về một cuộc gọi đến nhưng cũng không muốn bỏ lỡ thông tin quan trọng, việc sử dụng tính năng tin nhắn trả lời nhanh là một giải pháp hữu ích. Hầu hết các smartphone hiện nay đều cho phép bạn gửi một tin nhắn phản hồi được soạn sẵn (ví dụ: “Tôi đang bận, xin lỗi.”) hoặc một tin nhắn tùy chỉnh trực tiếp từ màn hình cuộc gọi. Đây là một cách đơn giản nhưng hiệu quả để đánh giá tính hợp lệ của người gọi mà không cần phải tương tác trực tiếp.
Màn hình hiển thị tùy chọn trả lời nhanh bằng tin nhắn trên hệ điều hành iOS khi có cuộc gọi.
Ví dụ, nếu kẻ lừa đảo thường phản hồi bằng một tin nhắn mơ hồ hoặc đáng ngờ, đó là dấu hiệu rõ ràng bạn không nên tiếp tục. Ngược lại, nếu người gọi cung cấp thông tin chi tiết và rõ ràng, chẳng hạn như “Đây là phòng khám ABC gọi xác nhận lịch hẹn của bạn,” bạn có thể tự tin hơn khi gọi lại. Mặc dù phương pháp này không hoàn hảo—một số người gọi hợp pháp, đặc biệt là người lớn tuổi hoặc doanh nghiệp sử dụng điện thoại cố định, có thể không quen hoặc không thể phản hồi tin nhắn—nhưng nó vẫn là một bước sàng lọc ban đầu hiệu quả để tránh lãng phí thời gian vào những cuộc gọi không mong muốn.
4. Nâng cao cảnh giác và chiến thuật đối phó tinh tế với số lạ
Để thực sự kiểm soát tình hình cuộc gọi lừa đảo, việc nâng cao nhận thức và trang bị các chiến thuật đối phó thông minh là vô cùng cần thiết. Cuộc chiến chống lừa đảo là một quá trình liên tục, đòi hỏi sự chủ động từ phía người dùng.
Luôn cảnh giác với các chiêu trò lừa đảo phổ biến tại Việt Nam
Các đối tượng lừa đảo thường xuyên thay đổi kịch bản, nhưng vẫn có những mô típ chung mà bạn cần nắm rõ:
- Giả danh cơ quan nhà nước: Tự xưng là công an, viện kiểm sát, tòa án, bưu điện, hải quan, yêu cầu bạn cung cấp thông tin cá nhân hoặc chuyển tiền để “xác minh” điều tra.
- Thông báo trúng thưởng/vay vốn: Dụ dỗ bằng những phần thưởng lớn hoặc khoản vay dễ dàng, sau đó yêu cầu bạn đóng “phí xử lý” hoặc “phí bảo hiểm”.
- Đánh vào tâm lý lo sợ: Đe dọa khóa số điện thoại, tài khoản ngân hàng nếu không cung cấp OTP hoặc làm theo hướng dẫn.
- Giả danh bạn bè/người thân: Nhắn tin/gọi điện hỏi vay tiền gấp.
Điện thoại Android hiển thị thông báo cuộc gọi đáng ngờ có thể là spam.
Dấu hiệu nhận biết: giọng điệu gấp gáp, thúc ép, yêu cầu cung cấp thông tin nhạy cảm (tài khoản ngân hàng, mật khẩu, OTP), hoặc yêu cầu cài đặt ứng dụng lạ. Hãy nhớ rằng, các cơ quan chức năng sẽ không bao giờ yêu cầu bạn chuyển tiền hoặc cung cấp thông tin cá nhân qua điện thoại mà không có quy trình xác minh chính thức.
“Giả vờ” đối thoại một cách an toàn và khéo léo
Đôi khi, để trêu đùa hoặc làm kẻ lừa đảo bối rối, tôi có thể bắt máy và trả lời với giọng điệu vui vẻ, chẳng hạn: “Đây là Khoa Học Công Nghệ .NET, bộ phận An ninh mạng, xin nghe ạ!”. Cách tiếp cận này mang tính giải trí và không nên bị xem là nghiêm túc, nhưng nó có thể làm kẻ lừa đảo mất kịch bản. Người gọi hợp pháp, như bạn bè hoặc đối tác, thường sẽ bật cười hoặc làm rõ danh tính của họ. Ngược lại, kẻ lừa đảo thường sẽ cúp máy ngay lập tức vì họ không thể tiếp tục kịch bản đã chuẩn bị.
Lưu ý quan trọng là không bao giờ giả danh một cơ quan thực sự hoặc lực lượng thực thi pháp luật, vì điều này có thể vi phạm pháp luật và gây ra những rắc rối không đáng có. Thay vào đó, hãy sử dụng các danh xưng chung chung, hư cấu để giữ cho cuộc tương tác nhẹ nhàng và tránh mọi rủi ro liên quan đến việc giả mạo.
Với những chiến lược đơn giản nhưng hiệu quả được Khoa Học Công Nghệ .NET chia sẻ, bạn có thể dễ dàng tránh xa những cuộc gọi lừa đảo và rác phiền phức. Mặc dù không có phương pháp nào là tuyệt đối 100%, nhưng việc áp dụng tổng hợp các mẹo này sẽ giúp giảm đáng kể số lượng cuộc gọi không mong muốn, mang lại sự yên bình và an toàn hơn cho trải nghiệm sử dụng điện thoại của bạn. Đừng để kẻ lừa đảo lợi dụng sự thiếu cảnh giác; hãy chủ động bảo vệ bản thân và thông tin cá nhân.
Bạn đã từng áp dụng mẹo nào trong số này, hoặc có kinh nghiệm nào khác trong việc đối phó với cuộc gọi lừa đảo? Hãy chia sẻ câu chuyện của bạn trong phần bình luận bên dưới để cộng đồng Khoa Học Công Nghệ .NET cùng tham khảo và học hỏi nhé!
