Sau một thời gian sử dụng, việc máy tính Windows của bạn bắt đầu chạy chậm lại, ì ạch hơn là điều khó tránh khỏi. Nguyên nhân có thể đến từ việc tích tụ các tập tin rác, quá nhiều ứng dụng chạy nền, hoặc thậm chí là sự tấn công của phần mềm độc hại. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là bạn phải chấp nhận một chiếc PC hoạt động kém hiệu quả. Từ việc sử dụng các công cụ tích hợp sẵn của Windows đến việc nâng cấp phần cứng, có rất nhiều cách để “hồi sinh” chiếc máy tính của bạn, giúp nó chạy mượt mà và nhanh nhạy như thuở ban đầu. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn 9 giải pháp hiệu quả và dễ thực hiện để tối ưu hiệu suất máy tính Windows của bạn.
1. Sử Dụng Công Cụ Dọn Dẹp Đĩa (Disk Cleanup)
Theo thời gian, máy tính của bạn sẽ tích lũy một lượng lớn các tập tin không cần thiết như tập tin hệ thống cũ, tập tin tạm thời và dữ liệu cache. Những tập tin này không chỉ chiếm dụng không gian ổ đĩa quý giá mà còn có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu suất của PC.
Sử dụng công cụ Disk Cleanup được tích hợp sẵn của Windows có thể giúp bạn loại bỏ những tập tin này, từ đó cải thiện tốc độ và hiệu quả lưu trữ của máy tính. Bằng cách thực hiện công việc dọn dẹp này thường xuyên – lý tưởng là vài tháng một lần – bạn có thể duy trì hiệu suất mượt mà và ngăn chặn sự lộn xộn làm chậm hệ thống của mình.
Cửa sổ Disk Cleanup trên Windows hiển thị xác nhận xóa các tập tin
2. Hạn Chế Các Ứng Dụng Khởi Động Cùng Windows
Khi bạn cài đặt phần mềm mới trên máy tính, một số chương trình có thể tự động thêm mình vào danh sách khởi động cùng hệ thống. Mặc dù các ứng dụng như phần mềm diệt virus hoặc dịch vụ lưu trữ đám mây cần phải chạy ngay khi khởi động, nhưng việc có quá nhiều ứng dụng khởi động cùng lúc có thể làm chậm hệ thống của bạn đáng kể.
Điều này là do mỗi ứng dụng khởi chạy sẽ sử dụng các tài nguyên quý giá như RAM và sức mạnh CPU, dẫn đến thời gian khởi động lâu hơn và giảm hiệu suất tổng thể.
Để khắc phục tình trạng này, hãy mở Task Manager bằng cách nhấn tổ hợp phím Ctrl + Shift + Esc, sau đó điều hướng đến tab Startup apps (Ứng dụng khởi động).
Tại đây, bạn sẽ thấy danh sách các chương trình được thiết lập để khởi chạy khi PC của bạn bắt đầu. Hãy xem xét danh sách và vô hiệu hóa bất kỳ ứng dụng không cần thiết nào bằng cách nhấp chuột phải vào chúng và chọn Disable (Tắt). Sau đó, máy tính của bạn sẽ khởi động nhanh hơn, giống như khi bạn mới mua về.
Tab Startup Apps trong Task Manager của Windows 11
3. Gỡ Bỏ Ứng Dụng, Chương Trình Và Tiện Ích Mở Rộng Không Cần Thiết
Một cách khác để làm cho máy tính của bạn chạy như mới là gỡ cài đặt bất kỳ chương trình nào mà bạn không còn sử dụng. Điều này bao gồm cả các “bloatware” (phần mềm rác) được nhà sản xuất cài đặt sẵn. Những chương trình không cần thiết này không chỉ tiêu tốn không gian lưu trữ quý giá mà còn có thể tác động tiêu cực đến hiệu suất bằng cách chạy ẩn trong nền và sử dụng tài nguyên hệ thống.
Bạn có thể sử dụng Control Panel hoặc ứng dụng Settings để loại bỏ các ứng dụng này. Sau khi gỡ cài đặt, hãy đảm bảo loại bỏ mọi tập tin hoặc mục đăng ký còn sót lại của phần mềm. Bạn cũng có thể sử dụng các công cụ của bên thứ ba như CCleaner để đảm bảo việc dọn dẹp kỹ lưỡng.
Ngoài các ứng dụng và chương trình, các tiện ích mở rộng của trình duyệt cũng có thể ảnh hưởng đến hiệu suất PC của bạn, đặc biệt nếu chúng đã lỗi thời hoặc được tối ưu kém. Tốt nhất là bạn nên xem xét lại các tiện ích mở rộng của trình duyệt và loại bỏ bất kỳ tiện ích nào không cần thiết hoặc gây ra sự cố.
4. Kích Hoạt Chế Độ Nguồn “Hiệu Suất Tối Đa”
Theo mặc định, Windows sử dụng chế độ nguồn “Balanced” (Cân bằng), nhằm mục đích cân bằng giữa hiệu suất và tiêu thụ điện năng. Cài đặt này lý tưởng cho các tác vụ hàng ngày nhưng có thể hạn chế tiềm năng đầy đủ của PC trong các hoạt động đòi hỏi nhiều tài nguyên hơn. Nếu bạn nhận thấy độ trễ hoặc giảm phản hồi trong các tác vụ như chơi game hoặc chỉnh sửa đa phương tiện, việc chuyển sang chế độ nguồn “Best performance” (Hiệu suất tối đa) có thể giúp ích.
Để thực hiện, hãy mở Settings > System > Power & battery (Cài đặt > Hệ thống > Nguồn & pin) và nhấp vào menu thả xuống bên cạnh Power mode (Chế độ nguồn) để chọn Best performance (Hiệu suất tối đa). Mặc dù chế độ này có thể làm tăng nhẹ mức tiêu thụ điện năng, đặc biệt là trên máy tính xách tay, nhưng nó có thể làm cho PC của bạn cảm thấy phản hồi nhanh hơn đáng kể.
Menu Nguồn và Pin trong ứng dụng Cài đặt của Windows 11
5. Chạy Quét Phần Mềm Độc Hại (Malware Scan)
Ngay cả khi bạn đã cẩn thận, các phần mềm độc hại như virus, spyware và adware vẫn có thể xâm nhập vào hệ thống của bạn theo thời gian. Những chương trình độc hại này thường chạy âm thầm trong nền, tiêu tốn tài nguyên hệ thống và gây ra các vấn đề về hiệu suất mà bạn có thể không nhận thấy ngay lập tức.
Để khắc phục điều này, điều cần thiết là phải chạy quét phần mềm độc hại thường xuyên bằng ứng dụng Windows Security (Bảo mật Windows) hoặc một phần mềm diệt virus của bên thứ ba đáng tin cậy. Hơn nữa, tốt nhất là nên thiết lập quét hàng tuần để phát hiện sớm các mối đe dọa tiềm ẩn.
Tùy chọn Quét toàn bộ được chọn trong ứng dụng Windows Security
6. Cài Đặt Các Bản Cập Nhật Hệ Thống Và Driver Đang Chờ Xử Lý
Các bản cập nhật, dù là cho hệ điều hành hay driver, đều rất quan trọng để duy trì hiệu suất và bảo mật của máy tính. Các bản cập nhật Windows thường bao gồm các bản vá lỗi quan trọng, tính năng mới và các bản sửa lỗi đã biết, tất cả đều có thể giúp máy tính của bạn chạy hiệu quả hơn.
Tương tự, các bản cập nhật driver đảm bảo phần cứng của bạn – như card đồ họa, âm thanh và các thành phần mạng – hoạt động trơn tru với phần mềm mới nhất, nâng cao tốc độ và độ ổn định.
Bằng cách thường xuyên cập nhật cả hệ thống và driver, bạn có thể đảm bảo PC của mình chạy như mới – hoặc thậm chí tốt hơn – nhờ các chức năng và tối ưu hóa được cải thiện đi kèm với mỗi bản cập nhật.
Tab Windows Update trong ứng dụng Cài đặt của Windows
7. Chống Phân Mảnh Ổ Đĩa Cứng (Defrag HDD)
Khi bạn sử dụng máy tính, các tập tin được lưu rải rác thành nhiều mảnh trên ổ đĩa cứng, tạo ra tình trạng được gọi là phân mảnh.
Khi điều này xảy ra, ổ đĩa cứng của bạn phải làm việc vất vả hơn để truy xuất dữ liệu từ nhiều vị trí khác nhau, làm chậm hiệu suất thực hiện tác vụ. Vấn đề này phổ biến hơn ở các ổ HDD truyền thống và có thể khiến máy tính của bạn cảm thấy ì ạch so với khi mới mua.
Chống phân mảnh (Defragmentation) tổ chức lại các tập tin bị phân mảnh bằng cách sắp xếp chúng thành các khối liên tục trên ổ đĩa cứng. Quá trình này giúp giảm thời gian ổ đĩa cứng của bạn cần để định vị các tập tin. Chống phân mảnh có thể dẫn đến cải thiện hiệu suất tổng thể và thời gian tải nhanh hơn. Tin tốt là việc chống phân mảnh ổ đĩa cứng trên Windows khá đơn giản bằng cách sử dụng công cụ “Optimize Drives” được tích hợp sẵn.
8. Cài Đặt Lại Windows Từ Đầu
Dù bạn có thử bao nhiêu thủ thuật tối ưu hóa phần mềm đi chăng nữa, chúng sẽ không hiệu quả bằng việc cài đặt lại Windows. Đây là cách chắc chắn nhất để “làm mới” hoàn toàn chiếc máy tính của bạn và khiến nó chạy như mới trở lại.
Thực hiện cài đặt Windows sạch sẽ xóa bỏ mọi thứ, giải quyết các vấn đề đã tồn tại và khôi phục PC về tốc độ và độ ổn định ban đầu. Mặc dù việc cài đặt lại Windows yêu cầu bạn phải sao lưu các tập tin và cài đặt lại các ứng dụng, nhưng lợi ích mà nó mang lại là hoàn toàn xứng đáng với công sức bỏ ra.
9. Nâng Cấp Thêm RAM
Một bước cuối cùng nhưng cũng không kém phần quan trọng trong việc cải thiện hiệu suất máy tính của bạn là nâng cấp thêm RAM. Như bạn có thể đã biết, RAM (Bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên) rất cần thiết cho khả năng xử lý nhiều tác vụ cùng lúc của máy tính. Máy tính của bạn càng có nhiều RAM, nó càng có thể xử lý nhiều dữ liệu cùng lúc. Nếu bạn muốn thời gian tải nhanh hơn và trải nghiệm đa nhiệm mượt mà hơn, hãy cân nhắc tăng dung lượng RAM lên ít nhất 16 GB.
Trước khi nâng cấp, điều cần thiết là kiểm tra thông số kỹ thuật của PC để xác định lượng RAM tối đa mà hệ thống của bạn có thể hỗ trợ. Hầu hết các máy tính hiện đại đều cho phép nâng cấp RAM dễ dàng và quá trình này tương đối nhanh chóng.
Một cặp thanh RAM được giữ trước nền mờ
Việc duy trì hiệu suất máy tính của bạn không nhất thiết phải phức tạp. Đôi khi, chỉ cần kiểm tra các bản cập nhật và gỡ cài đặt các ứng dụng không sử dụng cũng có thể giúp bạn thổi luồng sinh khí mới vào thiết bị của mình. Những lúc khác, bạn có thể cần đến giải pháp triệt để hơn như cài đặt lại hoàn toàn Windows. Dù bằng cách nào, việc áp dụng các bước được nêu ở trên sẽ giúp máy tính của bạn hoạt động trơn tru trở lại.
