Trong kỷ nguyên số, ngôi nhà của bạn đang tràn ngập các thiết bị công nghệ hiện đại, từ bộ định tuyến Wi-Fi, camera an ninh cho đến TV thông minh và máy chơi game. Những thiết bị này mang lại tiện ích vượt trội, đơn giản hóa cuộc sống và giữ chúng ta kết nối. Tuy nhiên, ít ai nhận ra rằng chính những “trợ thủ” đắc lực này lại có thể là mục tiêu dễ dàng cho tội phạm mạng. Nếu không được bảo vệ đúng cách, chúng có thể biến thành lỗ hổng nghiêm trọng, đe dọa quyền riêng tư và an ninh của cả gia đình bạn. Bài viết này của KhoaHocCongNghe.net sẽ chỉ ra những thiết bị phổ biến nhất mà tin tặc thường nhắm đến và hướng dẫn bạn các bước đơn giản để củng cố hệ thống an ninh mạng gia đình.
1. Bộ Định Tuyến Wi-Fi (Router): Cánh Cổng Dẫn Đến Mạng Gia Đình
Nếu có một thiết bị mà tin tặc khao khát chiếm quyền kiểm soát trong ngôi nhà bạn, đó chính là bộ định tuyến Wi-Fi. Bởi lẽ, router là điểm kết nối mọi thiết bị của bạn với internet. Một router bị xâm nhập có thể mở ra cánh cửa cho tin tặc truy cập vào mọi thiết bị trong mạng của bạn, từ máy tính xách tay cho đến tủ lạnh thông minh.
Hai lỗ hổng phổ biến nhất của router Wi-Fi là firmware lỗi thời và việc sử dụng thông tin đăng nhập mặc định. Một nghiên cứu của Hiệp hội Kế toán Công chứng Ohio (Ohio Society of CPAs) cho thấy 89% số người được hỏi chưa bao giờ cập nhật firmware router của họ, và 72% chưa bao giờ thay đổi mật khẩu Wi-Fi mặc định.
Để bảo mật router của bạn, hãy đảm bảo rằng firmware của nó luôn được cập nhật. Nếu bạn chưa quen với quy trình này, hãy tham khảo hướng dẫn cập nhật firmware router. Tiếp theo, hãy thay đổi thông tin đăng nhập mặc định sang một mật khẩu mạnh và duy nhất, kết hợp chữ cái viết hoa, chữ thường, số và ký hiệu. Mã hóa cũng là yếu tố quan trọng. Hãy bật mã hóa WPA3 nếu router của bạn hỗ trợ – hoặc ít nhất là WPA2 – để bảo vệ mạng khỏi sự truy cập trái phép.
Router Wi-Fi hiện đại với bốn ăng-ten trên bàn
2. Camera An Ninh Thông Minh và Chuông Cửa Có Hình: Bảo Vệ Hay Lỗ Hổng?
Camera an ninh thông minh và chuông cửa có hình được thiết kế để bảo vệ ngôi nhà của bạn, nhưng chúng có thể gây ra tác dụng ngược nếu không được bảo mật. Tương tự như router Wi-Fi, firmware lỗi thời và mật khẩu mặc định là những lỗ hổng hàng đầu đối với camera và chuông cửa thông minh. Tin tặc lợi dụng những điểm yếu này để truy cập vào các luồng video trực tiếp, vô hiệu hóa thiết bị, hoặc thậm chí sử dụng chúng làm cổng vào toàn bộ mạng của bạn.
Để củng cố bảo mật, hãy bắt đầu bằng việc thay đổi mật khẩu mặc định và bật xác thực hai yếu tố (2FA) nếu có. Đảm bảo firmware của camera luôn được cập nhật, vì các nhà sản xuất thường xuyên phát hành các bản vá lỗi cho những lỗ hổng mới phát hiện.
Hãy ưu tiên các mẫu camera cung cấp mã hóa đầu cuối (end-to-end encryption) cho các luồng video, điều này giúp ngăn chặn truy cập trái phép ngay cả khi dữ liệu bị chặn. Ngoài ra, tránh sử dụng mạng Wi-Fi công cộng để truy cập nguồn cấp dữ liệu camera của bạn, vì các kết nối này thường không được bảo mật và dễ bị khai thác.
Người dùng đang xem nguồn cấp dữ liệu video trên điện thoại thông minh gần camera an ninh thông minh
3. Loa Thông Minh và Trợ Lý Giọng Nói: “Luôn Lắng Nghe” Có An Toàn?
Loa thông minh và trợ lý giọng nói như Alexa, Google Assistant và Siri mang lại sự tiện lợi đáng kinh ngạc. Tuy nhiên, những thiết bị này luôn trong trạng thái “lắng nghe” và cũng có thể tiềm ẩn rủi ro bảo mật.
Vào tháng 8 năm 2024, Tập đoàn NCC Group đã báo cáo các lỗ hổng trong loa thông minh Sonos có thể cho phép tin tặc nghe lén người dùng. Đây chỉ là một trong số nhiều sự cố cho thấy loa thông minh có thể là thiết bị dễ bị tấn công.
Có giới hạn về những gì bạn có thể làm để bảo mật loa thông minh của mình – đặc biệt là khi đó là lỗ hổng từ phía nhà sản xuất. Tuy nhiên, bạn có thể giảm thiểu rủi ro bằng cách xem xét lại quyền của thiết bị và tắt các tính năng như mua sắm bằng giọng nói hoặc truy cập từ xa nếu không cần thiết. Một điều nữa bạn có thể làm là cẩn trọng khi kết nối các ứng dụng hoặc dịch vụ của bên thứ ba với trợ lý giọng nói của mình, vì chúng có thể dẫn đến các lỗ hổng.
Loa thông minh Amazon Echo với một người dùng ở phía sau
4. TV Thông Minh (Smart TV): Cánh Cửa Mới Cho Kẻ Xâm Nhập?
TV thông minh của bạn cũng có thể là một cánh cổng cho tin tặc và các công cụ theo dõi dữ liệu. Nhiều TV thông minh thu thập dữ liệu về thói quen xem của bạn, và nếu bị tấn công, chúng có thể trở thành một cổng để kẻ tấn công xâm nhập vào mạng gia đình bạn. Một số TV thông minh thậm chí còn đi kèm với camera và micro tích hợp, những thứ có thể bị lợi dụng để theo dõi nếu không được bảo mật đúng cách.
Để tự bảo vệ, hãy bắt đầu bằng cách tắt tính năng ACR (Automatic Content Recognition – tự động nhận dạng nội dung) và các tính năng theo dõi khác trong cài đặt TV của bạn. Mỗi thương hiệu lại đặt tùy chọn này ở một vị trí khác nhau, nhưng tìm kiếm nhanh theo model TV của bạn sẽ chỉ ra đúng hướng. Ngoài ra, hãy tránh cài đặt các ứng dụng không cần thiết – mỗi ứng dụng là một rủi ro bảo mật tiềm ẩn, đặc biệt nếu nó không đến từ một nhà phát triển đáng tin cậy.
Smart TV Sharp chạy hệ điều hành TiVo OS hiển thị trên màn hình lớn
5. Bộ Điều Khiển Nhà Thông Minh (Smart Home Hub) và Hệ Thống Tự Động Hóa: Trung Tâm Quyền Lực, Trung Tâm Rủi Ro
Bộ điều khiển nhà thông minh (Smart Home Hub) cho phép bạn kiểm soát mọi thứ, từ đèn chiếu sáng đến bộ điều nhiệt, chỉ bằng một lệnh duy nhất. Nhưng sự tiện lợi đó cũng khiến chúng trở thành mục tiêu giá trị cao cho tin tặc. Nếu tin tặc đột nhập vào hub của bạn, họ có khả năng kiểm soát mọi thiết bị được liên kết với nó.
Rủi ro lớn nhất đến từ mật khẩu yếu và phần mềm chưa được vá lỗi. Nhiều người dùng thiết lập hub nhà thông minh của họ một lần rồi quên bẵng đi, khiến chúng dễ bị khai thác bởi những lỗ hổng mà các nhà sản xuất đã vá trong các bản cập nhật mới hơn. Kẻ tấn công cũng có thể khai thác các phương pháp xác thực yếu thông qua thông tin đăng nhập mặc định hoặc tấn công vét cạn (brute-force attacks).
Để giữ an toàn cho hub của bạn, hãy sử dụng mật khẩu mạnh, duy nhất – đặc biệt nếu hub của bạn yêu cầu tài khoản trực tuyến. Xác thực hai yếu tố (2FA) là điều bắt buộc khi có thể. Ngoài ra, hãy thường xuyên kiểm tra các bản cập nhật firmware để đảm bảo bạn đang chạy các bản vá bảo mật mới nhất.
Một rủi ro thường bị bỏ qua khác là các tích hợp bên thứ ba. Nhiều hub hỗ trợ hàng chục thiết bị và ứng dụng thông minh, nhưng mỗi kết nối là một lỗ hổng tiềm ẩn. Chỉ liên kết các thiết bị đáng tin cậy và cảnh giác khi cấp quá nhiều quyền. Nếu một ứng dụng bên thứ ba ngẫu nhiên không cần quyền truy cập vào hệ thống an ninh của bạn, đừng cấp cho nó.
Cuối cùng, hãy xem xét việc thiết lập một mạng riêng cho các thiết bị nhà thông minh của bạn. Nhiều router cho phép bạn tạo một mạng khách riêng biệt, giữ cho các thiết bị IoT của bạn được cách ly khỏi kết nối máy tính và điện thoại chính của bạn. Bằng cách này, việc đột nhập vào hub sẽ không ngay lập tức cho phép tin tặc truy cập vào các thiết bị khác.
Máy tính bảng iPad được sử dụng làm bộ điều khiển trung tâm nhà thông minh
6. Máy Chơi Game (Gaming Consoles): Hơn Cả Giải Trí – Là Dữ Liệu Cá Nhân
Nếu bạn nghĩ máy chơi game chỉ là để giải trí, tin tặc sẽ rất vui lòng chứng minh bạn sai. Từ thông tin thanh toán đã lưu trữ đến các tính năng giọng nói và camera, những thiết bị này chứa nhiều dữ liệu cá nhân hơn hầu hết mọi người nhận ra.
Kaspersky Lab đã báo cáo mức tăng 13% các cuộc tấn công phần mềm độc hại liên quan đến game trong nửa đầu năm 2022 so với cùng kỳ năm 2021. Tin tặc sử dụng thông tin đăng nhập bị đánh cắp từ các trang web khác để đột nhập vào tài khoản game, đặc biệt nếu bạn đã dùng lại mật khẩu. Một khi đã vào được, chúng có thể thực hiện các giao dịch mua trái phép, bán tài khoản của bạn trực tuyến hoặc khóa bạn khỏi tài khoản hoàn toàn.
Quyền riêng tư là một mối lo ngại khác. Các máy chơi game thu thập dữ liệu về mọi thứ, từ thói quen chơi game đến các cuộc trò chuyện thoại của bạn. Mặc dù điều này có thể cải thiện trải nghiệm của bạn, nhưng nó cũng đồng nghĩa với việc có nhiều thông tin cá nhân hơn gặp rủi ro nếu có vi phạm dữ liệu.
Vậy, giải pháp là gì? Đầu tiên, hãy bảo mật tài khoản game của bạn bằng một mật khẩu mạnh mẽ (đúng vậy, một mật khẩu thực sự mạnh – không phải “game thủ123”). Bật xác thực hai yếu tố (2FA) để ngay cả khi ai đó có được mật khẩu của bạn, họ cũng không thể truy cập thêm.
Máy chơi game cầm tay Steam Deck trên bàn
Và trong khi bạn đang thực hiện các bước này, hãy kiểm tra kỹ các phương thức thanh toán đã liên kết – tốt hơn hết là xóa thẻ tín dụng đã lưu trữ hơn là đối mặt với các khoản phí không mong muốn. Cài đặt quyền riêng tư cũng là một điều bắt buộc phải kiểm tra. Hầu hết các máy chơi game cho phép bạn điều chỉnh dữ liệu chúng thu thập, ai có thể thấy hoạt động chơi game của bạn và liệu micro hay camera của bạn có luôn lắng nghe hay không. Nếu bạn không muốn máy chơi game của mình nghe lén, hãy tắt trợ lý giọng nói và đặt một tấm che lên camera khi bạn không sử dụng.
Ảnh chụp màn hình menu chính của hồ sơ Xbox trên Xbox Series X
Ngôi nhà của bạn hiện đang được kết nối hơn bao giờ hết, nhưng sự tiện lợi đó đi kèm với những rủi ro nhất định. Tội phạm mạng luôn tìm kiếm những điểm yếu, và những thiết bị kể trên thường là mục tiêu dễ dàng nhất. Tin tốt là những lời khuyên bạn vừa học được sẽ giúp ích rất nhiều trong việc giữ an toàn cho bạn và gia đình. Hãy bắt đầu áp dụng ngay hôm nay để bảo vệ ngôi nhà thông minh của bạn khỏi các mối đe dọa an ninh mạng!
