Hệ điều hành Windows, dù hiện đại đến đâu, vẫn đi kèm với vô số các dịch vụ và tiến trình chạy ngầm, thường được ví như “hành lý” không cần thiết. Nếu máy tính của bạn không đủ mạnh, những dịch vụ ẩn này có thể âm thầm chiếm dụng tài nguyên CPU, khiến hiệu suất tổng thể giảm sút đáng kể. May mắn thay, không phải tất cả các dịch vụ này đều quan trọng đối với trải nghiệm sử dụng hàng ngày của bạn. Bằng cách vô hiệu hóa một số tiến trình nhất định, bạn có thể giải phóng đáng kể dung lượng CPU, mang lại không gian “thở” cần thiết cho bộ vi xử lý và giúp máy tính của bạn hoạt động mượt mà hơn. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết cách xác định và tắt 5 dịch vụ Windows phổ biến thường xuyên ngốn CPU, giúp bạn tối ưu hiệu suất máy tính một cách hiệu quả.
1. Runtime Broker: Dịch vụ Quản lý Quyền Ứng Dụng Microsoft Store
Runtime Broker là một tiến trình hệ thống trong Windows chịu trách nhiệm quản lý quyền cho các ứng dụng tải về từ Microsoft Store. Về lý thuyết, dịch vụ này chỉ nên tiêu thụ khoảng 20 đến 30% CPU ở mức tối đa. Tuy nhiên, trên thực tế, Runtime Broker thường xuyên gặp phải tình trạng tăng đột biến mức sử dụng CPU một cách bất thường. Những đợt tăng vọt này có thể do một ứng dụng Store nào đó bạn đang sử dụng, hoặc một ứng dụng đã yêu cầu quyền truy cập trong nền.
Tình trạng này có thể làm chậm máy tính của bạn trong vài giây và trở nên khá khó chịu nếu lặp đi lặp lại. Đối với những hệ thống có dung lượng RAM hạn chế, Runtime Broker thậm chí có thể khiến hệ thống bị treo, buộc bạn phải khởi động lại máy tính một cách cưỡng bức.
Nếu bạn không thường xuyên sử dụng các ứng dụng từ Microsoft Store, việc vô hiệu hóa Runtime Broker sẽ không ảnh hưởng đáng kể đến trải nghiệm sử dụng Windows của bạn. Thay vào đó, nó sẽ giúp bạn tiết kiệm một lượng đáng kể tài nguyên CPU.
Cách vô hiệu hóa Runtime Broker:
Để tắt tiến trình Runtime Broker, bạn chỉ cần mở Trình quản lý Tác vụ (Task Manager), truy cập thẻ Tiến trình (Processes), sau đó tìm và kết thúc tiến trình Runtime Broker. Tiến trình này sẽ không tự động khởi động lại trừ khi bạn mở Microsoft Store hoặc một ứng dụng có liên quan đến nó.
Runtime Broker cũng thường được kích hoạt bởi các gợi ý và thông báo của Windows. Do đó, việc tắt các thông báo và gợi ý này cũng sẽ góp phần đáng kể vào việc tinh gọn và tối ưu hiệu suất cho máy tính Windows của bạn.
2. Windows Search Indexer: Dịch vụ Lập Chỉ Mục Tìm Kiếm Tệp
Đúng như tên gọi, Windows Search Indexer là một dịch vụ chạy ngầm được thiết kế để duy trì một chỉ mục cập nhật, có thể tìm kiếm được các tệp, tài liệu, hình ảnh, video và email được lưu trữ trên máy tính của bạn. Mặc dù dịch vụ này cực kỳ hữu ích khi bạn cần tìm kiếm một tệp bị thất lạc, nó có xu hướng tăng đột biến mức sử dụng CPU khi đang lập chỉ mục các tệp lớn hoặc sửa chữa chỉ mục nền.
Nếu bộ vi xử lý của bạn không có đủ “không gian thở”, riêng dịch vụ này có thể làm chậm đáng kể hiệu suất của Windows. Trừ khi bạn liên tục tìm kiếm các tệp trên máy tính, khoahoccongnghe.net khuyến nghị bạn nên vô hiệu hóa dịch vụ này theo các bước sau:
- Nhấn tổ hợp phím Windows + R để mở hộp thoại Run (Chạy).
- Gõ services.msc (hoặc chỉ services) và nhấn Enter để mở cửa sổ Dịch vụ.
- Trong danh sách, tìm và nhấp đúp vào dịch vụ Windows Search.
- Nhấp vào nút Dừng (Stop) để tắt dịch vụ. Nếu bạn muốn vô hiệu hóa dịch vụ vĩnh viễn, hãy chọn tùy chọn Đã tắt (Disabled) trong menu thả xuống Loại khởi động (Startup type).
Cần lưu ý rằng việc này sẽ làm chậm đáng kể tốc độ tìm kiếm tệp trong File Explorer. Tuy nhiên, trừ khi bạn thường xuyên tìm kiếm các tệp trên PC của mình, bạn vẫn có thể sử dụng máy tính một cách bình thường.
3. Antimalware Service Executable (MsMpEng.exe): Dịch vụ Bảo vệ Thời gian Thực của Windows Security
Antimalware Service Executable, hay còn gọi là MsMpEng.exe, là tiến trình cốt lõi của Windows Security (trước đây là Windows Defender). Dịch vụ này liên tục chạy ngầm, quét máy tính của bạn theo thời gian thực để phát hiện và ngăn chặn mọi mối đe dọa tiềm tàng. Tuy nhiên, đôi khi nó có xu hướng quét các tệp hoặc thư mục lớn, điều này có thể làm tăng vọt mức sử dụng CPU.
Nếu bạn lưu trữ nhiều tệp lớn trên hệ thống, Windows Search Indexer và Antimalware Service Executable có thể cùng nhau tiêu thụ tới 50% CPU của bạn.
Bạn có thể vô hiệu hóa dịch vụ này, nhưng điều đó sẽ khiến máy tính của bạn dễ bị nhiễm virus và phần mềm độc hại. Bạn có thể tạm thời tắt nó từ Trình quản lý Tác vụ, nhưng tiến trình này sẽ sớm tự động khởi động lại. Để vô hiệu hóa nó vĩnh viễn, bạn sẽ phải tắt tính năng bảo vệ thời gian thực trong Windows Security:
- Mở Windows Security (Bảo mật Windows) và nhấp vào Bảo vệ khỏi virus & mối đe dọa (Virus & threat protection).
- Trong phần Cài đặt bảo vệ khỏi virus & mối đe dọa (Virus & threat protection settings), nhấp vào Quản lý cài đặt (Manage settings).
- Vô hiệu hóa thanh trượt Bảo vệ thời gian thực (Real-time protection).
Khoahoccongnghe.net không khuyến nghị thực hiện thao tác này. Cá nhân chúng tôi thà để Windows Security làm chậm PC một chút còn hơn là để nó dễ bị nhiễm phần mềm độc hại. Tuy nhiên, nếu bạn đang rất thiếu tài nguyên CPU, bạn có thể thử tắt Windows Security và cài đặt các giải pháp chống virus miễn phí khác có thể tiêu thụ ít tài nguyên hơn. Một lựa chọn khác là lên lịch quét thủ công vào những giờ không làm việc, để Windows Security không chạy quét nền trong giờ làm việc của bạn.
4. CTF Loader (ctfmon.exe): Hỗ trợ Nhập Liệu Thay Thế
CTF Loader (ctfmon.exe) là một dịch vụ hỗ trợ các phương thức nhập liệu văn bản thay thế như nhận dạng giọng nói và chữ viết tay. Nếu bạn không sử dụng các tính năng này, bạn đang lãng phí tài nguyên CPU cho tiến trình này, vốn liên tục chạy ngầm trong nền.
Vô hiệu hóa CTF Loader, hay ctfmon.exe, có thể hơi khó khăn. Bạn có thể tắt tiến trình này từ Trình quản lý Tác vụ, nhưng nó có thể tự động kích hoạt và chạy lại. Một giải pháp lâu dài hơn là vô hiệu hóa dịch vụ này thông qua cửa sổ Dịch vụ của Windows.
- Nhấn tổ hợp phím Windows + R để mở hộp thoại Run (Chạy).
- Gõ services.msc (hoặc chỉ services) và nhấn Enter.
- Tìm và nhấp đúp vào dịch vụ Text Input Management Service (Dịch vụ quản lý nhập liệu văn bản).
- Nhấp vào nút Dừng (Stop) để tắt dịch vụ. Nếu bạn muốn vô hiệu hóa dịch vụ vĩnh viễn, hãy chọn tùy chọn Đã tắt (Disabled) trong menu thả xuống Loại khởi động (Startup type).
Nếu bạn đang sử dụng máy tính xách tay có màn hình cảm ứng, việc vô hiệu hóa CTF Loader có thể ảnh hưởng đến bàn phím ảo trên màn hình của bạn. Ngoài ra, mọi chức năng nhập liệu bằng bút cảm ứng hoặc tùy chọn bàn di chuột (trackpad) cũng có thể ngừng hoạt động.
5. Các Ứng Dụng Nền của Microsoft Store: “Bloatware” Không Mong Muốn
Theo mặc định, Windows thường đi kèm với rất nhiều phần mềm không mong muốn, thường được gọi là “bloatware”. Trong số này có một số ứng dụng của Microsoft Store, như Outlook, Teams, Copilot và nhiều ứng dụng khác, mà bạn có thể không sử dụng hàng ngày. Tuy nhiên, các ứng dụng này đều được bật theo mặc định và sẽ tiếp tục chạy ngầm, tiêu thụ tài nguyên hệ thống của bạn.
Các ứng dụng cài sẵn trên Windows 11
Cách tốt nhất để xử lý vấn đề này là gỡ cài đặt tất cả các ứng dụng không cần thiết ngay lập tức. Khoahoccongnghe.net đã có nhiều bài viết hướng dẫn các cách khác nhau để gỡ cài đặt phần mềm trên Windows 11 nếu bạn cần tham khảo. Nếu bạn muốn giữ lại các ứng dụng này, bạn có thể vô hiệu hóa chúng khởi động tự động cùng Windows bằng cách làm theo các bước sau:
- Mở Trình quản lý Tác vụ (Task Manager) và nhấp vào thẻ Ứng dụng khởi động (Startup apps).
- Tìm các ứng dụng bạn muốn vô hiệu hóa, nhấp vào chúng và chọn Vô hiệu hóa (Disable) từ góc trên bên phải.
Tắt ứng dụng khởi động trong Task Manager Windows
Ngoài ra, bạn cũng có thể làm theo các bước sau để vô hiệu hóa các ứng dụng này chạy trong nền:
- Mở Cài đặt Windows (Windows Settings) và nhấp vào Ứng dụng (Apps).
- Nhấp vào Ứng dụng đã cài đặt (Installed apps).
- Nhấp vào biểu tượng ba chấm bên cạnh ứng dụng Microsoft Store mà bạn muốn vô hiệu hóa và nhấp vào Tùy chọn nâng cao (Advanced options).
- Trong phần Quyền của ứng dụng nền (Background app permissions), đặt menu thả xuống Cho phép ứng dụng này chạy trong nền (Let this app run in the background) thành Không bao giờ (Never).
Bằng cách này, các ứng dụng vẫn được cài đặt và sẵn sàng cho bạn sử dụng khi cần, nhưng chúng sẽ không chạy liên tục trong nền. Mọi tiến trình liên quan sẽ chỉ khởi động khi bạn tự mở ứng dụng đó.
Máy tính Windows của bạn có thể có vẻ “nặng nề” về CPU, nhưng thực tế có rất nhiều hoạt động diễn ra ẩn mình mà không phải tất cả đều hữu ích. Việc vô hiệu hóa một vài dịch vụ chạy ngầm và thực hiện các tinh chỉnh khác có thể cung cấp cho bạn thêm tài nguyên phần cứng cần thiết để tận hưởng trải nghiệm sử dụng Windows mượt mà và hiệu quả hơn. Hãy thử áp dụng các hướng dẫn trên để cải thiện hiệu suất máy tính của mình ngay hôm nay!
