Bạn vừa sở hữu một chiếc máy tính Windows hoàn toàn mới, lẽ ra phải cảm thấy hào hứng với tốc độ “chóng mặt” của nó. Thế nhưng, thay vì trải nghiệm sự mượt mà như mong đợi, bạn lại chán nản nhìn biểu tượng tải xoay tròn khi các chương trình ì ạch khởi động. Tình trạng chậm chạp này rất có thể đến từ bloatware – những phần mềm không mong muốn được cài đặt sẵn, và việc gỡ bỏ chúng có thể cải thiện đáng kể tốc độ máy tính của bạn.
Tại Sao Máy Tính Windows Mới Lại Chậm Chạp?
Khi mua một chiếc máy tính Windows mới, ai cũng kỳ vọng hiệu suất nhanh như chớp ngay từ khi “đập hộp”. Rốt cuộc, nó được trang bị phần cứng mới tinh và hệ điều hành cập nhật nhất. Vậy tại sao nó vẫn chậm? Lý do gần như chắc chắn là do bloatware.
Bloatware là thuật ngữ chỉ các phần mềm không mong muốn được nhà sản xuất hoặc nhà cung cấp cài đặt sẵn trên máy tính mới. Những chương trình này tiêu tốn tài nguyên hệ thống quý giá, chiếm dụng không gian lưu trữ, làm hao pin và thường không mang lại nhiều giá trị cho hầu hết người dùng.
Vậy, bloatware trông như thế nào trong thực tế? Đó có thể là các phiên bản dùng thử của phần mềm diệt virus liên tục bật lên mỗi khi bạn khởi động máy. Đó là những công cụ “kiểm tra sức khỏe” mang thương hiệu của nhà sản xuất, vốn trùng lặp với các tính năng Windows đã có sẵn. Đó còn là những trò chơi bạn không yêu cầu, các thanh công cụ trình duyệt không mong muốn, và các ứng dụng “hỗ trợ” hứa hẹn tối ưu PC nhưng chủ yếu chỉ gây cản trở.
Các nhà sản xuất biện minh cho việc cài đặt bloatware bằng cách cho rằng người dùng có thể thấy một số công cụ này hữu ích. Mặc dù có một vài ứng dụng Windows hữu ích mà một PC mới nên có, nhưng phần lớn phần mềm cài đặt sẵn này thường không hữu dụng, chỉ chiếm không gian và tài nguyên hệ thống.
Giao diện Start Menu của Windows 11 hiển thị các ứng dụng được cài sẵn, trong đó có thể chứa bloatware.
Gỡ Bỏ Bloatware: Chìa Khóa Tăng Tốc Hiệu Suất Vượt Trội
Bloatware không chỉ là một cái gai trong mắt mà còn là “kẻ hủy diệt” hiệu suất. Nhiều chương trình trong số này tự động chạy ngầm mỗi khi bạn bật máy tính, ngốn tài nguyên RAM và CPU, khiến mọi thứ trở nên chậm chạp. Bạn sẽ nhận thấy thời gian khởi động lâu hơn, tình trạng giật lag khi mở ứng dụng, và đôi khi là các cửa sổ pop-up ngẫu nhiên yêu cầu nâng cấp hoặc mua sắm.
Với kinh nghiệm làm việc trên nhiều máy tính mới, tôi thường xuyên gặp phải tình trạng máy bị chậm do có hơn chục chương trình bloatware cùng tranh giành tài nguyên khi khởi động. Kết quả là thời gian boot kéo dài, hiệu suất ì ạch, và pin laptop hao nhanh hơn bình thường.
Nhưng không chỉ dừng lại ở tốc độ, những chương trình này còn có thể chiếm dụng hàng gigabyte dung lượng lưu trữ mà đáng lẽ bạn có thể dùng cho tệp tin cá nhân, ảnh hoặc trò chơi.
Debloating (gỡ bỏ bloatware) là một trong số những cách hiệu quả để tăng tốc máy tính Windows. Bằng cách vô hiệu hóa và gỡ cài đặt các ứng dụng không sử dụng, PC của bạn sẽ có nhiều tài nguyên hơn để xử lý các tác vụ khác, giúp các ứng dụng chạy nhanh hơn đáng kể.
Hướng Dẫn Chi Tiết Cách Gỡ Bỏ Bloatware Cho Máy Tính Windows
Việc gỡ bỏ bloatware hiệu quả không có nghĩa là xóa mọi thứ bạn không quen thuộc. Điều quan trọng là chỉ loại bỏ những phần mềm bạn không cần đến, đồng thời giữ lại các ứng dụng cần thiết để Windows vận hành trơn tru. Cách tiếp cận cẩn thận này sẽ giúp PC của bạn chạy nhanh và ổn định.
Bước 1: Xác Định Ứng Dụng Không Cần Thiết (Bloatware)
Hãy bắt đầu bằng cách xem xét những gì đã được cài đặt trên PC của bạn. Mở Cài đặt (Settings) > Ứng dụng (Apps) > Ứng dụng đã cài đặt (Installed apps) hoặc sử dụng Control Panel > Chương trình (Programs) > Chương trình và Tính năng (Programs and Features). Cuộn qua danh sách và tìm bất kỳ chương trình nào bạn không tự cài đặt. Đặc biệt chú ý đến các chương trình mang tên thương hiệu PC của bạn (như Dell, HP, hoặc Lenovo), các phiên bản dùng thử của phần mềm diệt virus, các thanh công cụ trình duyệt, và các trò chơi bạn không yêu cầu.
Để xác định ứng dụng nào cần gỡ bỏ, hãy mở Trình quản lý Tác vụ (Task Manager) bằng cách nhấn tổ hợp phím Ctrl + Shift + Esc và kiểm tra tab Khởi động (Startup). Nếu bạn thấy nhiều chương trình được đánh dấu là “Mức tác động cao (High impact)” và không phải của Microsoft, đây rất có thể là bloatware đang làm chậm thời gian khởi động của bạn. Bạn nên gỡ cài đặt hoặc vô hiệu hóa các chương trình này khi Windows khởi động.
Giao diện Trình quản lý Tác vụ (Task Manager) của Windows, hiển thị tab Khởi động (Startup) giúp người dùng nhận diện các ứng dụng tiêu tốn tài nguyên.
Nếu bạn không chắc chắn về chức năng của một chương trình nào đó, hãy tìm kiếm thông tin về nó trên Google trước khi xóa. Một số tiện ích, ngay cả khi bạn không sử dụng chúng, vẫn có thể quan trọng đối với hoạt động ổn định của Windows. Tuy nhiên, nếu một chương trình trông giống một quảng cáo, hoạt động như một quảng cáo, hoặc liên tục nhắc nhở bạn nâng cấp, thì thường an toàn để gỡ bỏ nó.
Bước 2: Bảo Vệ Dữ Liệu – Tạo Điểm Khôi Phục Hệ Thống Trước Khi Gỡ Bỏ
Trước khi bắt đầu xóa bất kỳ thứ gì, hãy dành một chút thời gian để tự bảo vệ mình. Windows có một công cụ tích hợp sẵn tên là System Restore (Khôi phục Hệ thống) cho phép bạn tạo một bản sao lưu (snapshot) của hệ thống. Chỉ cần tìm kiếm “Tạo điểm khôi phục” (Create a restore point) trong thanh tìm kiếm Windows, chọn ổ đĩa chính của bạn và nhấp vào Tạo (Create). Đặt tên cho nó, ví dụ “Trước khi Debloating”. Bằng cách này, nếu bạn vô tình xóa một thứ gì đó quan trọng, bạn có thể dễ dàng quay lại trạng thái trước đó.
Cửa sổ Cài đặt Hệ thống (System Properties) của Windows, hiển thị tùy chọn Tạo Điểm Khôi Phục Hệ Thống (Create a Restore Point) trước khi gỡ bloatware.
Nếu bạn muốn cẩn thận hơn, hãy sao lưu các tệp quan trọng của bạn vào ổ đĩa ngoài hoặc dịch vụ lưu trữ đám mây. Đây là công việc chỉ mất vài phút nhưng có thể giúp bạn tiết kiệm hàng giờ đau đầu sau này.
Bước 3: Phương Pháp Gỡ Bỏ Bloatware: Thủ Công Hay Tự Động?
Bây giờ là phần việc thú vị nhất. Đối với hầu hết các chương trình bên thứ ba, bạn có thể nhấp chuột phải vào chúng trong Start menu hoặc sử dụng nút Gỡ cài đặt (Uninstall) trong Cài đặt (Settings). Một số ứng dụng “cứng đầu”, như Xbox Game Bar hoặc một số tiện ích của nhà sản xuất, có thể yêu cầu nhiều nỗ lực hơn một chút. Đối với những ứng dụng này, bạn có thể sử dụng các lệnh PowerShell hoặc Windows Terminal để xóa chúng. Hãy đảm bảo bạn biết mình đang xóa gì và luôn kiểm tra kỹ trước khi nhấn Enter.
Người dùng đang gỡ bỏ ứng dụng không mong muốn thủ công thông qua cài đặt Ứng dụng (Apps) trong Windows, minh họa quy trình debloat.
Việc gỡ bỏ bloatware thủ công mất nhiều thời gian hơn một chút, nhưng nó mang lại cho bạn toàn quyền kiểm soát. Bạn sẽ biết chính xác những gì đang chạy trên PC của mình và bạn sẽ tránh được việc vô tình xóa nhầm thứ gì đó quan trọng. Nếu bạn muốn một cách nhanh hơn hoặc kỹ lưỡng hơn để dọn dẹp PC mới của mình, các công cụ và script gỡ bỏ bloatware tự động có thể trợ giúp.
Những giải pháp này quét hệ thống của bạn để tìm phần mềm không cần thiết và xóa chúng hàng loạt, giúp bạn không phải mất công gỡ cài đặt thủ công. Hầu hết các công cụ gỡ bloatware tự động được thiết kế để nhắm mục tiêu vào bloatware phổ biến, hợp lý hóa cài đặt hệ thống và tối ưu hóa hiệu suất chỉ với vài cú nhấp chuột hoặc lệnh.
Sử dụng cửa sổ PowerShell để chạy các tập lệnh (script) tự động hóa quá trình gỡ bỏ bloatware và tối ưu hệ thống Windows.
Gỡ bỏ bloatware tự động hoạt động bằng cách xác định các chương trình và tính năng mà bạn có thể không cần, sau đó xóa chúng một cách an toàn hoặc tắt chúng. Quá trình này có thể ngay lập tức giải phóng tài nguyên và làm cho PC của bạn chạy nhanh hơn. Mặc dù các công cụ này tiện lợi, hãy đảm bảo tạo điểm khôi phục trước khi chạy bất kỳ công cụ dọn dẹp tự động nào, để bạn có thể dễ dàng hoàn tác các thay đổi nếu cần.
Tóm lại, gỡ bỏ bloatware tự động là một cách nhanh chóng, hiệu quả để loại bỏ phần mềm không mong muốn và lấy lại tốc độ cho PC của bạn, đặc biệt nếu bạn không thoải mái khi tự mình tìm kiếm từng chương trình. Chỉ cần nhớ tuân thủ các công cụ và script được đánh giá tốt và thực hiện các biện pháp phòng ngừa cơ bản trước khi thực hiện những thay đổi lớn.
Cách Kiểm Tra Hiệu Suất Máy Tính Sau Khi Gỡ Bỏ Bloatware
Sau khi gỡ bỏ bloatware, bạn sẽ muốn xác nhận rằng những nỗ lực của mình đã được đền đáp. Một số chỉ số có thể giúp bạn xác định xem PC của mình có đang hoạt động ở trạng thái tốt nhất hay không:
- PC của bạn khởi động trong vài giây, không phải vài phút. Với ổ SSD, bạn sẽ thấy màn hình nền trong vòng dưới 15-20 giây.
- Các ứng dụng mở ngay lập tức và việc chuyển đổi giữa các chương trình diễn ra mượt mà.
- Khi bạn kiểm tra Task Manager, mức sử dụng CPU của bạn dưới 10% và hoạt động đĩa gần như bằng 0 khi ở chế độ không tải.
- Số lượng tiến trình nền giảm xuống khi kiểm tra Task Manager. Hầu hết các hệ thống được tối ưu hóa chạy giữa 50 và 80 tiến trình, không phải hơn 100.
- Bạn có nhiều không gian lưu trữ trống hơn và pin máy tính xách tay của bạn kéo dài hơn sau mỗi lần sạc.
Một chiếc máy tính xách tay Windows hoạt động nhanh mượt mà sau khi đã được tối ưu và gỡ bỏ bloatware, thể hiện hiệu suất vượt trội.
Nếu PC của bạn vẫn cảm thấy chậm sau khi gỡ bỏ bloatware, hãy xem xét kiểm tra các yếu tố bổ sung như tác vụ bảo trì tự động của Windows, quét phần mềm diệt virus chạy ngầm hoặc cài đặt tiết kiệm điện quá mức. Đôi khi, những yếu tố này có thể gây ra tình trạng chậm tạm thời tương tự như tác động của bloatware.
Gỡ bỏ bloatware trên máy tính Windows mới của bạn là một trong những bước đầu tiên hiệu quả nhất để cải thiện hiệu suất. Bằng cách xác định và loại bỏ phần mềm cài đặt sẵn không cần thiết, bạn sẽ lấy lại tài nguyên hệ thống, không gian lưu trữ và cuối cùng là quyền kiểm soát máy tính của mình. Quá trình này không đòi hỏi kiến thức kỹ thuật chuyên sâu. Bạn chỉ cần một phương pháp tiếp cận có hệ thống và có thể là sự trợ giúp từ các công cụ gỡ bloatware uy tín.
Hãy chia sẻ trải nghiệm của bạn về việc gỡ bỏ bloatware và cách nó đã giúp tăng tốc chiếc PC của bạn trong phần bình luận bên dưới nhé!
