Tôi thấy mình thật may mắn khi được lớn lên trong thế hệ game tốt nhất, thế hệ thứ sáu. Khi thế giới dịch chuyển từ DOS và NES sang PlayStation và Xbox, tôi chỉ có một chiếc PC làm phương tiện duy nhất để khám phá và chơi game, nhờ vào các tạp chí công nghệ và đĩa CD demo của họ. Điều tôi thực sự nhớ về thời gian đó – ngoài tuổi trẻ vô tư dạt dào – chính là việc chơi game đơn giản đến mức nào. Bạn cắm một băng hoặc một chiếc CD vào, và hy vọng bố mẹ không nhớ rằng bạn đã quá giờ đi ngủ rồi.
Chắc chắn, game đã phát triển, và các tựa game thế hệ mới đã làm cho “game” trở nên đồ sộ và hoành tráng hơn rất nhiều, nhưng “việc chơi game” vẫn là điều gì đó mà tôi cảm thấy thú vị hơn rất nhiều ở thời điểm đó. Thỉnh thoảng, tôi lại không khỏi ngoái nhìn về quãng thời gian khi tôi biết ít hơn rất nhiều về game và công nghệ so với bây giờ, và kỳ lạ thay, tôi lại hạnh phúc hơn vô cùng.
Tuyển tập các bìa game MS-DOS kinh điển thời xưa
5. FPS (Frames per second) đã lấy đi niềm vui “cắm là chạy”
FPS từng chỉ là First-Person Shooter
Thời mà Pepperidge Farm còn nhớ (ám chỉ thời xa xưa), FPS chỉ có nghĩa là first-person shooter (game bắn súng góc nhìn thứ nhất). Tôi thậm chí còn thấy thật ngầu khi biết nó có nghĩa là một game mà bạn không thấy nhân vật của mình – Beachhead 2002, Call of Juarez, Doom, và Wolfenstein 3D là những “FPS” duy nhất mà tôi biết. Tua nhanh một thập kỷ, và bây giờ điều duy nhất mọi người quan tâm là frames per second (số khung hình mỗi giây). Đó là lúc tôi nói lời tạm biệt với niềm hạnh phúc được “ngờ nghệch” về “các vấn đề hiệu năng”.
Bây giờ, tôi ngồi đó với các lớp phủ thông tin (overlay) trên màn hình, tự hỏi liệu 58 khung hình mỗi giây có chấp nhận được không hay tôi nên rơi vào tuyệt vọng vì tôi chỉ đạt được 90 khung hình mỗi giây thay vì con số ba chữ số mà tôi đã trả tiền cho màn hình của mình. Thứ mà ngày xưa cảm thấy mượt mà, giờ đây cần phải mượt mà theo số liệu. Tôi không thể thưởng thức một vụ nổ mãn nhãn hay một cảnh cắt chuyển mượt mà mà không theo dõi chỉ số khung hình có bị sụt giảm không. Tôi từng chơi các tựa game độc quyền của Sony trên PS3 và PS4 đời đầu mà chẳng biết FPS là gì – và tôi đã có những giờ phút tuyệt vời.
Sau đó tôi chuyển sang PC, và mọi thứ thay đổi. Tôi không thể thưởng thức bất cứ thứ gì dưới 60 FPS. FPS là thuật ngữ đầu tiên khiến tôi cảm thấy mình phải trở thành một kỹ thuật viên chỉ để chơi game. Và một khi công tắc đó đã bật lên, không có đường quay lại nữa.
Setup máy tính hiện đại đang chơi game Cyberpunk 2077
4. Không ngừng lo lắng về nhiệt độ CPU và GPU
Tại sao quạt thổi khí nóng, và tại sao PC lại ồn?
Tôi từng nghĩ nhiệt độ chỉ dùng để nói về thời tiết. Bây giờ, chúng là lý do để hoảng loạn giữa trận đấu boss. Nhiệt độ GPU, nhiệt độ CPU, nhiệt độ điểm nối (junction temp) – đột nhiên tôi trở thành một nhà trị liệu phần cứng bán thời gian, thầm thì những lời khẳng định với dàn máy của mình để nó không bị tan chảy. Không phải vì tôi dùng tản nhiệt rẻ tiền, mà vì bây giờ tôi biết rằng có một con số mà nhiệt độ của tôi không được vượt quá, dựa trên số tiền tôi đã chi. Tôi không thể chỉ không nhìn và tận hưởng trò chơi sao?
HWiNFO luôn nằm trên thanh tác vụ của tôi, ngay bên cạnh Steam. Không phải vì tôi muốn nó ở đó, mà vì tôi cần biết liệu chiếc PC của mình có đang “chạy nóng” hay không. Và vì một lý do nào đó, nhiệt độ kỳ diệu giảm xuống chỉ khi tôi bắt đầu theo dõi chúng – như thể nó biết mình đang bị quan sát.
Ngày xưa, một chiếc console hoặc là chạy được game hoặc là không. Nó tạo ra tiếng ồn? Thì sao? Chiếc PS4 có thể hoạt động như một động cơ máy bay phản lực, và nó vẫn chạy God of War rất tốt. Không ai nói với tôi về keo tản nhiệt hay cách căn chỉnh bơm như thể tôi đang xây dựng một lò phản ứng hạt nhân. Lẽ ra tôi không cần biết những thứ này. Tôi chỉ muốn chơi game. Bây giờ, nếu CPU của tôi chạm 85°C, tôi cảm thấy như nghẹt thở. Tôi nhớ sự ngu ngơ ngày xưa. Nó đơn giản hơn – và mát mẻ hơn.
Hệ thống quạt tản nhiệt nước AIO cho PC chơi game
3. Chỉnh cài đặt đồ họa đã giết chết niềm vui “cắm là chạy”
Cài đặt đồ họa không nên là áp lực
Trong một thời gian rất dài, cài đặt đồ họa thậm chí còn không phải là một khái niệm đối với tôi. Tôi chỉ biết ơn khi một trò chơi chạy được. Đó mới là thước đo thực sự – không phải Ultra so với Low, mà là “Liệu cái này có khởi động được hay sập ngay khi tôi nhấn Play?”. Hầu hết các trò chơi tôi lớn lên cùng đều là bản sao chép, bản port kém chất lượng, hoặc đơn giản là tối ưu hóa tệ. Nếu chúng khởi chạy và tôi có thể di chuyển nhân vật, thế là đủ lắm rồi. Tốc độ khung hình? Ai quan tâm? Bóng đổ? Thậm chí còn không biết rằng bạn có thể tắt chúng đi.
Nhưng ngày nay? Ôi trời. Tôi lún sâu vào các lỗ thỏ (rabbit hole) về tối ưu hóa trước khi kịp nhấn New Game. Mỗi bản phát hành mới là một sự kiện – đầu tiên là Digital Foundry tung ra hướng dẫn cài đặt của họ, sau đó là hàng giờ tôi thử nghiệm tổ hợp nào mang lại sự kết hợp tốt nhất giữa độ sắc nét, ổn định và “sức khỏe nhiệt độ”. Nó giống như lắp đồ IKEA mà không có sách hướng dẫn và liên tục sợ bị giật lag. Thành thật mà nói, điều duy nhất tôi thực sự nhớ từ việc chỉ có một chiếc PS4 là sự đơn giản – tôi nhét đĩa vào, và cài đặt duy nhất tôi chỉnh là bật phụ đề, thế là xong. Không DLSS, không FSR, không lo ngân sách streaming texture. Chỉ có tôi, bộ điều khiển của tôi, và một trò chơi chạy theo đúng cách nó nên chạy. Tôi không biết mình đã dễ dàng đến mức nào.
Card đồ họa Nvidia GeForce RTX 4070 Super
2. Giao dịch nhỏ (Microtransactions) biến game thành trung tâm mua sắm
Nhớ khi game cho phần thưởng, không phải giao dịch nhỏ
Tôi nhớ cái thời ý tưởng mở khóa thứ gì đó trong game thật hồi hộp. Bạn làm được điều gì đó hay ho, đạt được một cột mốc, hoặc chỉ đơn giản là cày cuốc, và bùm – một bộ trang phục mới, vũ khí, hoặc màn chơi mới hiện ra như một món quà bất ngờ. Nhưng bây giờ? Thứ duy nhất hiện ra là một tab cửa hàng. Skin không được kiếm, chúng được mua. Tiến độ không còn là của cá nhân, nó được định giá. Và điều tồi tệ nhất? Nó hiệu quả. Tôi đã tiêu tiền thật vào những thứ ảo nhiều hơn những lần tôi dám thừa nhận.
Khoảnh khắc tôi thực sự nhận ra giao dịch nhỏ đã “siết cổ” mình là khi tôi dành cả tiếng đồng hồ tranh luận xem liệu một bộ skin trong battle pass có “đáng giá” hay không. Thật không ổn chút nào. Đó không phải là cuộc đối thoại mà tôi nên có với chính mình lúc 2 giờ sáng. Tôi nhớ cái thời loại tiền tệ duy nhất tôi cần trong game là sự kiên nhẫn, chứ không phải tiền tệ cao cấp (premium coins). Chúng ta đã đi một chặng đường dài, nhưng tôi sẽ nói dối nếu bảo tôi không nhớ những ngày mà việc hoàn thành màn chơi khó nhất của game mang lại cho bạn một phần thưởng, chứ không phải lời nhắc ghé thăm cửa hàng.
Giao dịch nhỏ duy nhất mà tôi từng thực hiện và cho rằng nó tốt, theo ý kiến của tôi, là mua battle pass Fortnite vào năm 2017 cho Mùa 3. Nó đã tự “trả tiền” cho chính nó kể từ đó.
Một góc setup PC chơi game được trang trí
1. Tôi nhớ chơi game, không phải nghiên cứu meta
Từng cố gắng hết mình, giờ thì tìm kiếm cách hay nhất của người khác
Đã có một thời tôi chỉ đơn thuần chơi game. Thua một ván? Tôi sẽ thử lại, làm tốt hơn, thông minh hơn. Tôi không cần học về tier list (bảng xếp hạng sức mạnh) hay build đồ/nhân vật. Tôi chỉ chơi thôi. Nó thô sơ, lộn xộn, và cực kỳ đáng giá. Nhưng bây giờ, nếu tôi muốn cạnh tranh dù chỉ một chút, tôi phải nghiên cứu bảng tính (spreadsheets), ghi chú cập nhật bản vá (patch notes), và các chủ đề trên Reddit. Chuyện gì đã xảy ra với niềm vui tự mình tìm hiểu mọi thứ vậy?
Meta game đã tạo cảm giác như thể chỉ có một cách “đúng” để thắng – và tệ hơn, nếu tôi không làm theo cách đó, tôi đang lãng phí thời gian. Mọi trò chơi bây giờ đều là một phòng thí nghiệm. Tôi đang kiểm tra xem build của mình có synergy (sự tương hỗ) không. Tôi đang tự hỏi liệu khẩu súng mình thích còn “viable” (có thể dùng được) sau bản nerf (giảm sức mạnh) mới nhất không. Thật mệt mỏi. Và điều trớ trêu là, tôi từng yêu thích thử thách tự mình trở nên giỏi hơn. Bây giờ, tôi chỉ đang học cách sao chép những điều tốt nhất của người khác.
Ngôi trường trung học được tái tạo trong Fortnite bằng Unreal Editor
Nhớ khi chơi game chỉ đơn giản là chơi game
Tôi không thể không cảm thấy rằng càng biết nhiều, tôi càng ít đơn thuần “chơi”.
Nhìn này, tôi nhận ra rằng mình đang than tiếc sự mất mát của tuổi thơ nhiều như việc tôi nhớ về khoảng thời gian “đơn giản hơn” – khi mọi thứ là về những thế giới chúng ta chìm đắm vào, chứ không phải những bảng tính (spreadsheets) chúng ta xây dựng xung quanh chúng. Ở đâu đó trên con đường phát triển, nó đã ngừng là “cắm và chạy”, và bắt đầu giống như “chuẩn bị và cầu nguyện”.
Tôi hiểu rồi – kiến thức là sức mạnh. Và tất nhiên tôi muốn có phần cứng mới nhất và tốt nhất, và tôi sẽ tiếp tục dành hàng giờ để lo lắng về khung hình và nhiệt độ, nhưng tôi không thể không cảm thấy rằng càng biết nhiều, tôi càng ít đơn thuần chơi. Và có lẽ, chỉ có lẽ thôi, tôi đã hạnh phúc hơn khi không biết tất cả những điều này ngay từ đầu.
